Formalności. Czar norweskich urzędów publicznych. Część I.

Przeprowadzka do obcego kraju zawsze wiążę się z załatwieniem pewnych formalności w urzędach. Warto sprawdzić zawczasu, najlepiej jeszcze przed wyjazdem, jakich dokumentów potrzebujemy i dopełnienia jakich formalności się od nas wymaga w danym kraju, by ustalić sobie plan działania i kolejność odwiedzin w poszczególnych instytucjach. Dzisiaj o tym, jak to wygląda w Norwegii dla obywateli Unii Europejskiej.


Nie wiem jak Wam, ale mi urzędy w Polsce nie kojarzą się najlepiej i jak mam coś do załatwienia, to zawsze zastanawiam się do ilu okienek/pokojów/gabinetów/opcjonalnie innych urzędów trafię, zanim doprowadzę sprawę do końca (o ile w ogóle). I czy trafię na kompetentnego pracownika, czy będę odsyłana z miejsca w miejsce, czy ktoś nie wprowadzi mnie w błąd, albo czy czekając na swoją kolej będę obserwować jak panie pracujące piją kawę, chodzą z kartkami papieru od drzwi do drzwi albo przekładają je z jednej sterty na drugą. Brrrr, koszmar! ;)

Przeprowadzając się do Norwegii chciałam dowiedzieć się, czego się spodziewać w tym temacie. Czy też będę musiała biegać od urzędu do urzędu chcąc załatwić potrzebny mi papierek, i tłumaczyć każdemu kolejnemu urzędnikowi na którego trafię, o co mi w ogóle chodzi? W dodatku biorąc pod uwagę barierę językową, czy mogę z góry założyć że to będzie długa i żmudna przeprawa, niekonieczne zakończona sukcesem? Przeczytałam więc przed wyjazdem wiele stron i poradników, a także norweskich broszur informacyjnych o niezbędnych formalnościach obowiązujących przy rejestracji pobytu w Norwegii obywateli UE, poszukiwaniu pracy, zgłoszeniu pobytu na policję, zdobyciu pozwolenia na pracę, założenia konta bankowego, uzyskaniu numeru personalnego albo tymczasowego... Uff, dużo tego było, ale po ułożeniu sobie tego w głowie i doczytaniu dostępnych informacji i opinii o norweskich urzędach, stwierdziłam, że to wszystko jest do ogarnięcia. Do prawie każdej sprawy, którą musiałam załatwić, jest formularz, na stronach internetowych poszczególnych urzędów jest podane co można w nich załatwić, wystarczy pójść do właściwego, wziąć odpowiedni formularz, wypełnić (są nawet wzory wypełnienia formularza po polsku do wglądu!), wziąć numerek do kolejki, podejść do urzędnika, podać formularz a on już sam będzie wiedział co z tym zrobić, nawet nie musisz za bardzo tłumaczyć. Proste? Proste! Przynajmniej tak wyglądało to w relacjach osób na forach internetowych i z relacji J., który te formalności załatwiał wcześniej niż ja i raczej wszystko przebiegło bezproblemowo (no, może oprócz zakładania konta w banku, ale to wymagało tylko dodatkowego dokumentu poświadczającego od pracodawcy). Jednak ja napotkałam już więcej przeszkód...

Zgodnie z tym, co znalazłam w Internecie, ułożyłam sobie następujący plan działania:

1. Szukanie pracy --> mam umowę o pracę (jobbkontrakt / arbeidsavtale)
2. Wizyta w SKATTEETATEN - Urzędzie Podatkowym --> składam podanie o kartę podatkową (skattekort), jednocześnie składam podanie o tymczasowy numer personalny (D-nummer)
3. Rejestruję się internetowo na stronie UDI (Urzędu Imigracyjnego), dostaję wyznaczony termin zgłoszenia na POLITI - komisariat policji, gdzie ukazując paszport, umowę o pracę i umowę najmu (leiekontrakt) mieszkania, otrzymuję pozwolenie na pobyt (registeringbevis)
4. Idę do banku wraz z kompletem dokumentów : paszportem, umową o pracę, kartą podatkową, D-nummerem i registeringbevis i zakładam konto bankowe (bankkonto).

I generalnie to wszystko. Cały proces uruchamiało znalezienie pracy (a przynajmniej tak wynikało z wiadomości, które uzyskałam), a potem (teoretycznie) szło już z górki. Wiedziałam, że obywatele UE na terenie Norwegii mogą przebywać bez żadnych pozwoleń, w celach turystycznych, do 3 miesięcy, a jeśli chcą przebywać dłużej, mogą przebywać 6 miesięcy, o ile zarejestrują się jako osoba poszukująca pracy i otrzymają D-nummer.

Zajęłam się więc szukaniem pracy, skoro to ona była furtką do dalszych kroków. Niestety nie było to takie łatwe. Do pracy zgodnej z moim wykształceniem potrzebowałabym lepszego języka norweskiego, do pracy podobnej jak wykonywałam w Polsce kursów i zaświadczeń, do najprostszych prac takich jak sprzątanie i tym podobnych - doświadczenia (!?), a tak naprawdę do jakiejkolwiek pracy - norweskich referencji, że już pracowałam u norweskiego pracodawcy i ma kto o mnie powiedzieć, że jestem "FLINK" (zdolna, dobra w czymś, co robię). Bo podobno dla Norwegów bardziej liczy się to, co o Tobie powie drugi Norweg niż to, co masz w CV... Tak to się przedstawiało na początku, dlatego kiedy w końcu dostałam zaproszenie na pierwszą rozmowę kwalifikacyjną, chciałam zrobić jak najlepsze wrażenie, żeby żadne referencje nie były już konieczne. No i chyba mi się udało, bo po rozmowie zaczęliśmy przechodzić do konkretów, i wtedy padło pytanie "jaki jest Twój D-nummer?" No i konsternacja. Słuchaj, no ale ja tu jestem od dwóch miesięcy, jeszcze nic takiego nie mam bo 3 miesiące mogę sobie urzędować bez tych formalności, a wiem że cały proces uruchamia podpisanie umowy o pracę, no to jak podpiszemy to wtedy go będę mieć już na pewno i całą resztę też. Przecież to chyba nie ma znaczenia, żaden problem, co nie? No i niestety, pan z zatroskaną miną stwierdził, że on bez D-nummeru nie może mnie wprowadzić do swojego systemu pracowników, i najpierw mam sobie załatwić ten numer a potem mogę się ewentualnie do niego wrócić i przypomnieć. Super...

Po takim zderzeniu z rzeczywistością stwierdziłam, że nie ma co czekać aż te 3 miesiące upłyną i lepiej, jak zarejestruję się jako osoba poszukująca pracy od razu.Zarejestrowałam się na policji internetowo, i podczas wizyty mówię, że chciałam zarejestrować swój pobyt na 6 miesięcy i złożyć podanie o D-nummer. Pan wklepał coś w komputer, stwierdził że jestem już zarejestrowana, ale D-nummer to nie tutaj. To pytam gdzie. A on na to żebym spróbowała w urzędzie podatkowym to jak będę wyrabiać kartę podatkową to mi przydzielą z automatu. Ja (sceptycznie) mówię, że to tak nie działa bo ja nie mam umowy o pracę więc nikt mi tej karty nie da. To pan policjant (zgadując) a to może w banku przy wyrabianiu konta dostaniesz... a ja wiedziałam że tymbardziej to nie jest możliwe, bank to ostatni krok, z którym nawet J. miał problem mimo, ze miał już wszystkie dokumenty. Napisałam do potencjalnego pracodawcy, że mam z tym problem, ale on zdania nie zmienił, potrzebuje ode mnie D-nummeru i już. Swoje kroki skierowałam więc do NAV-u (Urzędu Pracy i Dobrobytu), bo w końcu wyczytałam, że to on jest urzędem właściwym to wystąpienia o D-nummer w moim imieniu, jako osoby poszukującej pracy. Wzięłam numerek, trafiłam do pana... który stwierdził, że skoro nie pracowałam w Norwegii przedtem i nie należy mi się żaden socjal z ich urzędu, to ich nie interesuje że ja szukam pracy i że potrzebuje D-nummer i chcę się zarejestrować jako szukająca pracy, bo to nie oni są od tego. Mówię, że miałam rozmowę kwalifikacyjną i gość chce mnie zatrudnić ale muszę mieć ten numer do podpisania umowy. To powiedział, że nie ma takiego obowiązku i dostanę D-nummer jak już będę mieć umowę i żebym porozmawiała z pracodawcą... Błędne koło... Zapytałam, czy jest pewny i poprosiłam, żeby poszedł i się skonsultował z kimś innym. Wrócił po 5 minutach i z uśmiechem na ustach stwierdził, że to niemożliwe i to zły adres. Wrrrr. Tu już byłam zła, bo wiedziałam, że jedynie w tym urzędzie to mogę załatwić ale brakło mi argumentów. Wróciłam na mieszkanie, wydrukowałam ze strony Urzędu Podatkowego informację, jaki urząd ma obowiązek wystąpić o D-nummer w mojej sytuacji i wróciłam do NAV-u, z nadzieją, że trafię na innego urzędnika. I się udało :) I choć pani na początku miała tą samą śpiewkę "to nie u nas, my nie możemy" to gdy pokazałam wydruk (trochę ubarwiłam rzeczywistość mówiąc, że dostałam to w Urzędzie Podatkowym i kazali mi z tym przyjść i się upomnieć o swoje ;) ) urzędniczka od razu wyciągnęła odpowiedni formularz i złożyła wniosek o numer tymczasowy, informując, że maksymalnie do 2 tygodni go otrzymam, ale nie pocztą, tylko muszę przyjść do urzędu i się dowiadywać. No ok, ważne że będzie. Po dwóch tygodniach nadal nie było, a pan, który mi to sprawdzał, stwierdził, że to nie jest pewne że ja go w ogóle dostanę, bo to jest uznaniowa decyzja i to się dopiero okaże, ale generalnie na taką decyzję czeka się 5 tygodni... Wtedy się naprawdę zdenerwowałam. No bo przepraszam bardzo, to jest ten sam urząd, który ma swój statut, wewnętrzne przepisy, prawo czy jak to się tam nazywa, i powinien działać na stałych i określonych zasadach, a nagle każdy urzędnik ma swoje wytyczne? I każda osoba z którą rozmawiam mówi co innego? To po co piszą na stronach internetowych, w broszurach, jakie to są proste i przejrzyste procedury, jak ja tu głupiego D-nummeru nie mogę załatwić żeby się nie denerwować...?

Po 4 tygodniach D-nummer "już" był. A pan z rozmowy kwalifikacyjnej JUŻ mnie nie pamiętał...

Było to dla mnie strasznie dziwne, bo wątpię, że byłam pierwszą osobą w całym Bergen, która szukała pierwszej pracy i chciała otrzymać D-nummer i urzędnicy nie wiedzieli jaki jest szablon postępowania. Albo trafiałam na mało kompetentnych, albo nie zaangażowanych w swoją pracę... Tak samo potencjalny pracodawca, który wiedząc, że jestem osobą nową w Norwegii, bez pozwoleń, numerów itp. wymagał ich ode mnie by móc ze mną podpisać umowę,..  W każdym razie doszłam do wniosku, że ułożenie sobie w głowie planu, nawet najlepszego, może się nie sprawdzić, bo nie wszystko idzie zgodnie ze schematami. Że wszystko w jakimś stopniu zależy od ludzi, na których trafiasz.

W następnym poście napiszę o tym, jak udało mi się załatwić resztę formalności :)

Pozdrawiam,
Ania